zondag 1 januari 2017

Berlijn en de Harz

In maart 2016 ging ik op een driedaagse trip naar Berlijn en de Harz. Aanleiding: een concert in Berlijn met filmmuziek van de film Das Parfum. Geweldige muziek, die ik beslist een keer live wilde horen.
Dus... ik op weg naar Berlijn. Maar ik zou Maarten niet zijn als ik er geen 'reisbundel' van zou maken: ik wilde Berlijn ergens mee combineren. Lang twijfelde ik over Chemnitz, waar de tram door het stationsgebouw rijdt, of Zwickau, waar de trein over tramrails de stad in rijdt. Maar het werd de Harz. Dat bosrijke gebied heb ik eerder bezocht, maar toen heb ik de Harzquerbahn links laten liggen. Zonde. Nu dus in de herkansing.

Dag 1. Naar en in Berlijn


De heenreis gaat per trein. Vanaf Amersfoort neem ik de Intercity die naar mate 'ie Berlijn nadert steeds sneller wordt. Tussen Hannover en Berlijn komt 200 km/h op de klok. Ik heb deze reis al vaker gemaakt en de reis verloopt zo 'uneventful' dat ik er weinig over kan melden. Alleen deze mooie trein van vervoersmaatschappij Enno vond ik het fotograferen waardig. 




Aankomst in Spandau. Spandau is een voorstad van Berlijn. Ik kies bewust om hier al uit te stappen want... ja, waarom eigenlijk?
Het voorplein van het station met het indrukwekkende Rathaus Spandau.

De metrostations aan de lijn U7 zijn erg mooi. De klassieke inrichting doet veel voor de sfeer onder de grond.





Wie de hyperenergieke cult-film Lola Rennt kent, moet deze locatie bekend voorkomen. Ik liep er toevallig tegenaan, wat leuk! De supermarkt en het bijhorende kruispunt die in de film een hoofdrol spelen, bestaan nog steeds. De telefooncel tegenover de supermarkt, waar Manni zijn wanhopige telefoontjes pleegt, overigens niet.




Schloss Charlottenburg. In de winter komt de schoonheid niet geheel tot z'n recht. Tegenover het slot bezoek ik drie kunstmusea die wel erg moeite waard waren: het Berggruen, het Bröhan en het Scharf-Gerstenberg. Ik blijf tot sluitingstijd hangen.



Na ingecheckt te zijn in mijn supereenvoudige hotelletje, ga ik per bus naar het centrum. Onderweg passeer in de bouwplaats van de nieuwe metrolijn. De gaten in het wegdek voor de toekomstige roltrappen hebben ze echt leuk afgedekt. Het effect komt op de foto niet goed tot z'n recht maar is in werkelijkheid nog best overtuigend.


Mijn bestemming en doel van de vakantie: Das Konzerthaus op de Gendarmenmarkt. Een erg sfeervolle locatie voor een klassiek concert. Ook het concert zelf valt zeker niet tegen! 




Dag 2. De Harz

De volgende ochtend ga ik al vroeg naar het ZOB; Zentraler OmnibusBahnhof, niet ver van mijn hotel. 'ZOB', een zonderling Duits woord. Het woord station is in Nederland breed inzetbaar, maar het Duitse Bahnhof impliceert toch echt iets met treinspoor. De Duitsers plakken er gewoon bus voor, dan is het weer goed.

Ook bussen moeten tanken. Ik denk dat deze Aral vlakbij het ZOB goede zaken doet.


Al die bonte busmaatschappijen leveren een kleurrijk busstation op. Het ZOB zelf is echter een enigszins verlopen gebeuren, dat zucht onder de hoeveelheid bussen en reizigers.



Mijn ride voor vandaag. De bus van 08:00 van Berlinlinienbus naar mijn bestemming Wernigerode. Op de busrit is niks aan te merken. De rit wordt pas enigszins interessant zodra we langs mooie plaatsjes als Quedlinburg rijden.



Oud stationsgebouw.

Zijn we in Zweden aangekomen? Nee, het is toch echt Wernigerode. 


De kaartjesautomaat op het perron is zeker de leukste thuis. Goede benutting van het lege oppervlak! 



Ik koop alvast een kaartje bij het aparte loketje van de Harzer Schmalspurbahnen. Achter het gebouwtje liggen de drie perronsporen er verlaten bij. Een paar rijtuigen staat klaar voor een trein later die dag. Het geheel ademt een fijn sfeertje van winter, dorps, terug-in-de-tijd, authenticiteit, etc. 
Het mooiste van het station, voor fanaten als ik althans, is het uitzichtspunt dat zicht geeft op de sporen maar vooral op de remise/werkplaats en draaischijf even verderop. Het is vandaag waterkoud maar het is een prima plek om even wat plaatjes te schieten.


zwart-wit is ook oké.







Ik verheug me het ritje met dit schattige treintje later vandaag. 







Terwijl ik nog even op het 'grote station' een kijkje neem, wordt ik vergast op een speciale trein die een treinhobbyisten-rit maakt. Wat een leuke surprise! Een klassieke locomotief trekt een trein met gehuurde rijtuigen. Aan de achterzijde zit een stoomlocomotief. Hier op Wernigerode wordt omgelopen. Voer voor fotografen.




Ik start mijn rondwandeling door het pittoreske Wernigerode. Ik loop langs het smalspoortje en kom al gauw de volgende halte tegen. Hier is in het stationsgebouwd een soort museumpje over de Harzquerbahn ingericht. 

Het spoor doorkruist de stad. Dit kruispunt is niet voorzien van spoorbomen.

Vakwerkhuisjes kennen we allemaal en hebben ze hier in overvloed. Huizen in volledig grijs komen echter wat creepy over. Spookhuissfeertje. 

Ik heb tijd zat en ik loop het bos in. Doel: het slot dat hoog boven het dorp uitsteekt. Uiteindelijk beland ik te hoog, op enkele honderden meters van het slot, maar oh, wat een plaatje! Ik ben af en toe zo blij met de neus die ik heb voor dit soort gratis cadeautjes op een vakantie!




Het dorpje zelf. Vakwerkhuisjes te over.





Terug naar het station. De vertrektijd van mijn minitreintje nadert. Op naar de donkere bossen ten zuiden van Wernigerode. Wat een fijn sfeertje hangt er toch. De geur van houtvuur (haarden) over de stad en de geur van kolenvuur (stoomtrein). 
Wat onhandig dat de machinist de trein he-le-maal aan het eind van het perron neerzet. Niet echt klantvriendelijk. Niet dat er veel klanten zijn. Een vader met zijn zoon en ik.
Precies op tijd komt de machinist binnen en start het dieselmotortje. Wat/wie schetst mijn verbazing als we eerst nog achteruit rijden naar het begin van het perron. Het is een fijne service, maar er komt geen enkele reiziger extra bij. Met drie personen gaan we alsnog op pad.


Van binnen het is het treintje nog best ruim. En vergis je niet: er zit gewoon een toilet in. Spoorbedrijven in Nederland, lezen jullie dit ook?



De passage van een tegenligger-stoomtrein heeft iets feestelijks. Het is een bijzonderheid om te zien, maar vooral de zwaaiende/fotograferende mensen in de trein maken het een vrolijke aangelegenheid.


De reis gaat verder. We rijden het stadje uit maar niet alvorens we een klein stukje straatspoor meepakken. We rijden vlak langs woningen, en worden al rijdende achtervolgt door auto's die hun weg vervolgen.


De rest van de reis hang ik uit het raampje, driftig fotograferend. Al gauw stappen de laatste medereizigers uit en ben ik de enige. Het landschap wordt geaccentueerder en het treintje stijgt al brommend meter na meter.





Station Drei Annen Höhe. Het plaatsje ontleent naar verluid zijn naam aan een mijn die gerund werd door een graaf die in zijn familie drie meiden had die Anna heetten. Doe met deze informatie wat je wilt.
Mijn treintje heeft hier een lange wachttijd, onder andere om twee treinen uit de tegenrichting te laten passeren. De treinen zijn afkomstig van de berg Brocken, waarnaar hier een spoor afbuigt.

Zelfs het treinpersoneel vindt mijn treintje kennelijk het fotograferen waard?

Eigenlijk is zo'n stoomlocomotief, zelfs is het maar een smalspoormodel, een machige machine. Gloeiend heet, sissend. De technische onderdelen zijn zichtbaar, gebaseerd op de oerkracht van stoom.



Na nog wat kilometers als enige passagier (de machinist rookt onderwijl onverschrokken een sigaret in de cabine) stap ik uit in het dorpje Elend. Hier zal ik de nacht doorbrengen in een spookhotel dat overigens een prima ruime kamer biedt. In de kelder viert een of andere jubelaris een feest; de ene schlager na de andere klinkt door het hotelgangen.


Deels gerenoveerd? Nou, dat is in dit geval echt hyperoptimistische makelaarstaal. 

Hotel.

Het stationnetje bij nachte. Mijn treintje was het laastse die dag dus het is geen probleem om over de sporen te lopen. Ik kan het navertellen.




Dag 3. Meer Harz.


De volgende ochtend vertrek ik met het eerste trein naar Nordhausen, een stadje ten zuiden van de Harz. Dat betekent meer kilometers in lege treintjes door vochtige bossen. Yes!
De trein komt mooi op tijd binnenrijden. Ik koop een kaartje bij de machinist. Zo gaat dat hier. Althans, dat heb ik gelezen op de site. De machinist verklaart me echter duidelijk voor gek dat ik echt een kaartje wil kopen. De kaartjes hier zijn flink aan de prijs, maar in elk geval ben ik eerlijk. Alleen weer die sigaret van de machinist...







Deze halte heeft een bijzonder verhaal. De machinist stapt uit en checkt of er nog voldoende folders/tijdschriften in het huisje liggen. Zo iets. Bij terugkomst schakelt hij de motor uit en laat de rem los. Dit is uitzonderlijk in de spoorwereld! We laten ons volledig rollend op zwaartekracht voortbewegen. Het spoor voert vanaf hier naar beneden en we rollen met normale snelheid door het dal. Pas na een paar minuten wordt de motor herstart voor een deel dat weer een beetje heuvelopwaarts voert.




We komen aan in Eisfelder Talmühle. Nou ben ik op veel afgelegen plekken geweest in mijn leven, maar Eisfelder Talmühle staat direct in de top tien. Dit spoorwegknooppunt ligt midden in het bos. Nergens huizen, alleen een gigantisch stationsgebouw. En gelet op de naam van het station, kennelijk ergens een waterrad.
Op het stationnetje is weer een ruime wachttijd. Het is een zogeheten knoop: hier worden overstapverbindingen geboden. Er komen dan ook nog twee andere treintjes binnen, overigens allemaal zonder reizigers. Een van de treintjes is een 'museumstel' dat kennelijk nog gewoon dienst doet.







Ik rijd Ilfeld binnen. Hoewel mijn trein doorrijdt naar Nordhausen, kies ik er voor om uit te stappen. Reden: vanaf hier rijdt op het smalspoor ook een tram. Jawel: als een heuse Randstadrail rijdt hier ongeveer elk uur een smalspoortrammetje naar Nordhausen. En bovendien zonder bovenleiding: de tram rijdt hier op diesel (niet uniek, overigens).
Meteen al bij aankomst word ik welkom geheten door zo'n mini-combino, ook wel bambino geheten, en een stoomtrein. 


Een heksenfietsroute?




De tram van binnen. In het geelgekleurde blok even verderop zit de nogal luidruchtige dieselmotor. Bij elk vertrek van een halte giert de motor alsof het een lieve lust is.

Het allerlaatste stukje van mijn rit, de binnenkomst in Nordhausen, loopt over straat. We zitten immers in een tram. Hierna rijdt de tram door naar het stadscentrum. Een aantal ritten van de schattige treintjes van de Harzerschmalspurbahnen eindigt echter ook op het voorplein van het station, als 'tram' dus. De rest van de ritten eindigt wel in het oude station.



Omdat het zondag is en nog steeds ochtend (11:40), is er op het stationsplein van Nordhausen niet veel te beleven. Het veel te grote plein ademt wat Oost-Europese leegte. 

Gelukkig laat de Flixbus naar Hannover niet lang op zich wachten. 
Mijn reis voert naar Hannover, waar ik in de overstaptijd nog even het Kunstverein bezoek; het moderne kunstmuseum dat me al eerder positief heeft verrast. Met een volgende Flixbus reis ik verder. Met een leesboek en een filmpje op de telefoon vliegen de kilometers onder me door. Uiteindelijk arriveer ik in de loop van de avond op station Sloterdijk. 

Een heel fijne korte trip dit. Met een concert als aanleiding, heb ik niet alleen genoten van fijne muziek in een prachtige ambiance, maar ook heel ontspannen door uitgestrekte bossen, pittoreske stadjes en verlaten dorpjes gereisd. Ik houd wel van dit soort compacte stedentripjes. Een soort omgekeerde powernap. Zo lust ik er nog wel meer.